POĆWICZ ORTOGRAFIĘ
1. O ortografii słów kilka:
Poprawność ortograficzna odgrywa dużą rolę w życiu szkolnym, zawodowym i społecznym ze względu na konieczność częstego porozumiewania się za pomocą pisma.
Podczas korzystania ze sprzętów elektronicznych takich, jak komputer, telefon, tablet, naszą czujność usypiają programy, które wychwytują błąd i same edytują niepoprawnie zapisany wyraz. O ile zapamiętujemy właściwą pisownię, ta funkcja jest dla nas pomocna, jednak najczęściej w pośpiechu nie zwracamy na to uwagi. Trudność pojawia się, gdy zostajemy sam na sam z kartką papieru, zeszytem czy dokumentem do wypełnienia. To ważne, by kształtować umiejętności poprawnej pisowni od momentu rozpoczęcia nauki czytania i pisania.
Programy nauczania w szkole podstawowej obejmują kształtowanie umiejętności poprawnego pisania (w tym ćwiczenia ortograficzne) na każdym etapie nauki.
Niezależnie od tego, czy dziecko z łatwością opanowuje wymagania, czy ma trudności ze stosowaniem się do zasad ortograficznych, warto doskonalić tę istotną umiejętność.
2. Jak ćwiczyć ortografię?
Ćwiczenia ortograficzne wymagają systematycznej i wytrwałej pracy.
Pamiętajmy, żeby przed wykonaniem konkretnego ćwiczenia utrwalającego pisownię z daną trudnością ortograficzną, przyjrzeć się regułom pisowni, np. przed wykonaniem ćwiczenia w pisaniu wyrazów z „ó” zaznajamiamy się z regułami pisowni dotyczącymi tej litery.
Polska ortografia nie jest łatwa. Wyrazy często zapisujemy inaczej niż mówimy i słyszymy np. kąt, wędrować (zasada fonetyczna). Odwołujemy się do budowy wyrazów i słów pokrewnych, np. wymiany głoskowe „ó” na „o”, „ch” na „sz” (zasada morfologiczna). Pisownię niektórych wyrazów wyjaśnia zasada historyczna np. córka, góra; lub umowna np. wielka litera w nazwach krajów. Z tego też względu warto widzieć, jakie zasady obowiązują w języku polskim, by móc sobie radzić w sytuacjach, kiedy mamy wątpliwości co do pisowni.
Pożyteczne w zaznajomieniu się i utrwaleniu reguł mogą być strony internetowe takie, jak: 1. https://www.ortograf.pl/ 2. https://dyktanda.pl/ 3. https://www.dyktanda.net/ 4. https://pisupisu.pl/
Wyżej podane strony zawierają również zestawy ćwiczeń, które będą pomocne w doskonaleniu umiejętności ortograficznych dzieci. Należy jednak pamiętać, że te ćwiczenia angażują głównie analizator wzrokowy, pozwalają opatrzyć się z danym wyrazem. Jeśli natomiast chcemy utrwalić również jego mechaniczny zapis najlepszym sposobem będzie wykonywanie ćwiczeń w pisaniu odręcznym, które angażują nie tylko wzrok, ale również słuch, rozwój grafomotoryczny, pamięć
i koncentrację.
Przykłady ćwiczeń w pisaniu:
· przepisywanie - wybieramy tekst, który będzie dla dziecka ciekawy i dostosowany do jego możliwości; może to być fragment ulubionej książki lub teksty dostępne pod linkiem: https://dyktanda.online/app/. W celu urozmaicenia ćwiczenia można dać dziecku zadanie, w którym będzie miało zamienić wybrane słowa na inne, uzupełnić luki w zdaniach, wypisać z tekstu wyrazy zawierające daną trudność lub ułożyć zdanie z rozsypanek wyrazowych.
· pisanie z pamięci - pokazujemy dziecku wyrazy lub zdania do zapamiętania, zwracamy uwagę na trudności ortograficzne i trudniejsze wyrazy. Zadaniem dziecka jest zapamiętać tekst, następnie zapisać go i porównać ze wzorem. Początkowe ćwiczenia w pisaniu z pamięci dobrze jest zaczynać od pojedynczych wyrazów.
· pisanie ze słuchu - odczytujemy cały tekst, by zapoznać dziecko z treścią; następnie czytamy powoli oraz wyraźnie po jednym zdaniu, aby dziecko mogło zapisać. Pamiętajmy, by tekst nie był zbyt długi np. w klasie I mogą to być dwa zdania.
· pisanie z komentowaniem - dziecko zapisuje tekst w czasie, kiedy mu czytamy (dyktowanie)
· i omawiamy pojawiające się trudności ortograficzne na bieżąco.
Ortografia przez zabawę, czyli inne przykłady ćwiczeń ortograficznych:
· tworzenie graficznego przedstawienia wyrazu z daną trudnością ortograficzną - na kartce dużego formatu zapisujemy kolorowymi literami wyraz (np. hamak) tak, by dana litera (tu: h) występowała w ilustrowanej formie (hamak rozpięty pomiędzy drzewami przypomina literę h);
· zapisywanie wyrazów za pomocą graffiti;
· układanie wyrazów z kartoników z literami;
· układanie wyrazów z guziczków, koralików;
· tworzenie kart memory z zapisanymi wyrazami;
· zapisywanie wyrazów palcem po kaszy rozsypanej na tacy.
3. Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni:
Najczęściej przyczyn trudności ortograficznych można upatrywać w:
· niepoprawnej wymowie,
· zaburzeniach funkcji słuchowych,
· wadach wzroku,
· trudnościach z pamięcią i koncentracją uwagi.
Rodzicu, zanim stwierdzisz występowanie trudności ortograficznych u swojego dziecka, sprawdź jego znajomość reguł pisowni. Ich opanowanie nie gwarantuje bezbłędnego zapisu wyrazów, jednak znacznie zwiększa prawdopodobieństwo poprawności w pisaniu.
Jeżeli, pomimo częstych ćwiczeń oraz opanowania znajomości zasad ortograficznych trudności utrzymują się, należy skontaktować się ze specjalistą w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Bibliografia i netografia:
· Kowalikowa J., Żydek-Bednarczuk U. 1999 Współczesna polszczyzna. Podręcznik do języka polskiego dla szkół średnich. Wydawnictwo “OD NOWA”. Kraków; · https://szkolnictwo.pl/index.php?id=PU4926